Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Grybowie to ważna instytucja religijna, która należy do dekanatu Grybów w obrębie diecezji tarnowskiej. Główna świątynia parafialna jest poświęcona św. Katarzynie z Egiptu, co nadaje jej wyjątkowego charakteru i związku z tradycją chrześcijańską.
Kościół został zaprojektowany w stylu neogotyckim i jego budowa miała miejsce w latach 1908–1918, co czyni go cennym przykładem architektury sakralnej tamtego okresu. W 2012 roku, na mocy decyzji papieża Benedykta XVI, świątynia została podniesiona do rangi bazyliki mniejszej, co dodatkowo podkreśla jej znaczenie i rolę w życiu duchowym społeczności parafialnej.
W parafii znajduje się również sanktuarium, w którym szczególnego kultem obdarzany jest obraz Matki Bożej Przedziwnej, znany z licznych łask, jakie do niego przychodzą. Obraz ten przyciąga nie tylko lokalnych wiernych, ale również pielgrzymów z innych rejonów kraju.
Parafia zlokalizowana jest przy ulicy Kościelnej, co czyni ją łatwo dostępną dla osób odwiedzających Grybów oraz dla tych, którzy pragną uczestniczyć w jej działalności religijnej i społecznej.
Historia
Brak dokumentu potwierdzającego erygowanie kościoła w Grybowie utrudnia precyzyjne określenie daty jego założenia oraz momentu ustanowienia parafii. O pierwszej wzmiance dotyczącej tego miejsca dowiadujemy się z dokumentu lokacyjnego miasta, datowanego na 15 maja 1340 roku. W tekście tym znajduje się fragment: Item volumus, ut ecclesia ibidem habeat duos mansos, quos liberos esse volumus nostre salutis ob respectum et progenitorum nostrorum, ius patronatus pro nobis ac heredibus nostris reservando. Z samego tekstu nie można z całą pewnością wywnioskować, że w roku jego wydania istniał kościół, co sugeruje, że dokument odnosił się jedynie do przyszłego uposażenia tej instytucji.
Można przypuszczać, że świątynia została zbudowana dla potrzeb lokalnej społeczności szybko po lokacji miasta, przypuszczalnie w połowie XIV wieku, a równocześnie nastąpiła erekcja parafii. Dowodem na istnienie kościoła oraz parafii są zanotowane w latach 1346-1358 płatności świętopietrza, które wynosiły cztery skojce. O tym, że parafia i kościół istniały, informuje także Jan Długosz w swoim dziele Liber Beneficiorum, pisząc: oppidum Grebov habens in se ecclesiam parochialem muratam, sanctae Catharinae dictam, cuius proprietas ad Serenissum Poloniae Regem pertinent.
Wizytacje biskupie z XVI i XVII wieku również wskazują na istnienie murowanego kościoła pod wezwaniem św. Katarzyny, wzniesionego z fundacji JKM króla Kazimierza. Na podstawie tych relacji można stwierdzić, że prawo patronatu nad kościołem przysługiwało królowi, a fundację kościoła św. Katarzyny zawdzięczano Kazimierzowi Wielkiemu, fundatorowi miasta.
Wiosną 1908 roku przystąpiono do rozbiórki starego kościoła, który nie odpowiadał już potrzebom wiernych z powodu zbyt małych rozmiarów oraz problemów z wilgocią. Na jego miejscu rozpoczęto budowę nowego, neogotyckiego kościoła.
Warto również wspomnieć o kościołach filialnych, które miały swoje miejsce w historii Grybowa:
- Kościół św. Bernardyna, drewniany, wybudowany w 1455 roku z fundacji Piotra Branickiego herbu Gryf, spłonął 17 stycznia 1945 roku,
- Kościół św. Anny, drewniany, wzniesiony przed 1517 rokiem, istniał do XIX wieku,
- Kościół św. Krzyża, drewniany, zbudowany przed 1577 rokiem, również przestał istnieć w XIX wieku.
Kościół parafialny
Neogotycki kościół parafialny, którego wezwanie to św. Katarzyna Aleksandryjska, został wzniesiony w latach 1908–1918. Dzięki staraniom proboszcza, ks. prałata Adama Kaźmierczyka, bp Jerzy Ablewicz dekretem z dnia 24 grudnia 1974 roku ogłosił świątynię grybowską Sanktuarium Maryjnym. Podjęte przez ks. Ryszarda Sorotę działania doprowadziły do tego, że papież Benedykt XVI podniósł tę rzymskokatolicką świątynię do rangi bazyliki mniejszej dnia 13 października 2012 roku, a uroczyście ogłoszona została bazyliką mniejszą 20 kwietnia 2013 roku.
W parafii znajdują się kaplice dojazdowe, w tym:
- Kaplica pw. św. Piotra i Pawła na Podjaworzu,
- Kaplica pw. Serca Jezusowego na Podchełmiu,
- Kaplica pw. Miłosierdzia Bożego na Zagórzu.
Proboszczowie
W ponad stuletniej historii parafii św. Katarzyny w Grybowie, wielu kapłanów sprawowało posługę duszpasterską. Poniżej przedstawiamy listę proboszczów, którzy przez lata kierowali duchowym życiem tej wspólnoty.
- ks. Franciszek Jaworski (1872-1895),
- ks. Leon Tarsiński (1895-1915),
- ks. Jan Solak (1921–1961),
- ks. Adam Kaźmierczyk (1962–1987),
- ks. Władysław Burek (1987–1989),
- ks. Józef Dudek (1989–2006),
- ks. Ryszard Sorota (od 2006).
Przypisy
- R. Sorota, J. Skrabski, Bazylika Mniejsza pw. Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Grybowie, Grybów 2013 r., s. 63
- D. Quirini Popławska, Historia parafii grybowskiej i okolicznych wsi od XIV w. po 1772 r., w: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. I, red. D. Quirini Popławska, Kraków 1992 r., s. 214-215
- D. Quirini Popławska, Historia parafii grybowskiej i okolicznych wsi od XIV w. po 1772 r., w: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. I, red. D. Quirini Popławska, Kraków 1992 r., s. 215-216
- D. Quirini Popławska, Historia parafii grybowskiej i okolicznych wsi od XIV w. po 1772 r., w: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. I, red. D. Quirini Popławska, Kraków 1992 r., s. 216-217
- a b c d e B. Chronowska: Historia Parafii. [dostęp 05.08.2013 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Bazylika św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Grybowie | Cmentarz wojenny nr 129 – GrybówOceń: Parafia św. Katarzyny w Grybowie